Początek nowego roku ma przynieść ważne i długo zapowiadane zmiany w ustawie z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców oraz ustawie z dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta, dotyczące transakcji bezgotówkowych. Od 1 stycznia 2024 r. zmienią się limity obowiązujące zarówno dla transakcji B2B, jak i B2C. Mając jednak na względzie ostatni projekt, jaki trafił do Sejmu, istnieje szansa, że do ograniczenia płatności gotówką jednak nie dojdzie.
Transakcje bezgotówkowe w obowiązującym stanie prawnym
Odwołując się do art. 19 ustawy Prawo przedsiębiorców, obowiązujący aktualnie limit transakcji gotówkowych w transakcjach pomiędzy dwoma przedsiębiorcami (B2B), wynosi 15 000 zł.
Jeżeli natomiast jednorazowa wartość transakcji, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności, przekracza 15 000 zł lub równowartość tej kwoty, dokonywanie lub przyjmowanie płatności związanych z wykonywaną działalnością gospodarczą musi nastąpić za pośrednictwem rachunku płatniczego przedsiębiorcy, a więc w formie bezgotówkowej. Transakcje w walutach obcych przelicza się na złote według średniego kursu walut obcych ogłaszanego przez NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień dokonania transakcji.
Dla powyższego przepisu istotne pozostaje sformułowanie „jednorazowa wartość transakcji”, którą należy rozumieć jako całą wartość wierzytelności (zobowiązania), która wynika z odpłatnej dostawy towaru lub świadczenia usług, ustaloną w umowie i wyrażoną w pieniądzu. Nawet jeśli więc do rozliczenia między przedsiębiorcami będzie dochodzić etapami, jednak jednorazowa wartość transakcji zostanie ustalona na kwotę wyższą niż 15 000 zł, poszczególne transakcje, opiewające na mniejsze kwoty niż obowiązujący limit, i tak muszą zostać wykonane bezgotówkowo, ponieważ w przepisie tym wyrażono wprost, że dla kwoty tej nie bierze się pod uwagę liczby wynikających z niej płatności.
W aktualnym stanie prawnym limitami nie są związani natomiast przedsiębiorcy w relacjach z konsumentami (B2C).
Co ma zmienić się od 1 stycznia 2024 r.?
Zgodnie z założeniami, od 1 stycznia 2024 r. limit 15 000 zł obowiązujący w transakcjach między przedsiębiorcami, ma zostać obniżony do kwoty 8000 zł. Oznacza to tym samym, że wszystkie transakcje, których jednorazowa wartość ustalona w umowie przekroczy ten próg, bez względu na liczbę wynikających z nich płatności, będą musiały zostać wykonane za pośrednictwem rachunku płatniczego przedsiębiorcy. Płatności gotówką w obrocie profesjonalnym zostaną w związku z tym znacznie ograniczone.
Zmiany dotkną także przedsiębiorców w relacjach B2C, a więc z konsumentami, ponieważ zgodnie z nowym, dodanym do ustawy z dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta art. 7b, konsument będzie zobowiązany do dokonywania płatności za pośrednictwem rachunku płatniczego, jeżeli jednorazowa wartość transakcji z przedsiębiorcą, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności, przekroczy 20 000 zł lub równowartość tej kwoty. Transakcje B2C będzie można tym samym regulować gotówką tylko do kwoty 20 000 zł.
Czy nowe przepisy wejdą w życie?
Mimo że wszystko wskazywało na to, że wraz z początkiem nowego roku powyższe przepisy wejdą w życie, nie jest to już tak pewne ze względu na ostatni, poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i prawnych oraz niektórych innych ustaw, który wpłynął niedawno do Sejmu. Zaproponowano w nim uchylenie przepisów obniżających limity dla płatności gotówkowych, powołując się na ryzyko skomplikowania niektórych transakcji jednorazowych, gdzie szczególne znaczenie ma zaufanie do kontrahenta, oraz wykonywanych przez mikro i małych przedsiębiorców, a także w związku z wojną na Ukrainie i trudną sytuacją gospodarczą, do której konflikt ten doprowadził polskie firmy.
