Otrzymanie darowizny może wiązać się z koniecznością zapłacenia podatku. Może, ponieważ są sytuacje, w których takiego podatku da się uniknąć. Jakie stawki podatku od darowizn wyróżniamy, kiedy płaci się taki podatek, a kiedy nie?
O tym, czy podatek od darowizny będzie wymagany, zadecyduje przede wszystkim wysokość darowizny oraz stopień powiązania z osobą darczyńcy, czyli to, do jakiej grupy podatkowej należy obdarowany (nabywca). Wszelkich odpowiedzi udziela w tym przedmiocie ustawa z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn.
Grupy podatkowe – rodzaje
Ustawa o podatku od spadków i darowizn wyodrębnia 3 rodzaje grup podatkowych.
Grupa I – małżonek, zstępni, wstępni, pasierb, zięć, synowa, rodzeństwo, ojczym, macocha i teściowie.
Grupa II – zstępni rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępni i małżonkowie pasierbów, małżonkowie rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonkowie rodzeństwa małżonków, małżonkowie innych zstępnych.
Grupa III – inni nabywcy.
Kwoty wolne od podatku od darowizny w 2025 r.
Kolejnym, istotnym zagadnieniem dla określenia tego, czy darowizna będzie podlegać opodatkowaniu, jest wartość darowanej rzeczy lub praw majątkowych. Jak wynika bowiem z art. 9 ust. 1, opodatkowaniu podlega nabycie, od jednego zbywcy, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej:
- 36 120 zł – jeżeli nabywcą jest osoba z I grupy podatkowej,
- 27 090 zł – jeżeli nabywcą jest osoba z II grupy podatkowej,
- 5733 zł – jeżeli nabywcą jest osoba z III grupy podatkowej.
Oznacza to zatem, że darowizna nieprzekraczająca tych kwot (w zależności od grupy podatkowej) pozostaje wolna od podatku.
Ważne: Należy jednak pamiętać, że do powyższych limitów wliczają się wszystkie darowizny otrzymane od jednej, tej samej osoby nie tylko w danym roku, ale też w okresie 5 lat poprzedzających. Sumowaniu nie podlegają natomiast darowizny od wielu osób, nawet jeśli nastąpiły w obrębie tej samej grupy podatkowej.
„Zerowa” grupa podatkowa ze specjalnymi przywilejami
Poza powyższymi trzema grupami podatkowymi ustawa, w art. 4a, wyodrębnia także tzw. zerową grupę podatkową, do której zalicza się małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę.
Grupa ta jest w pewnym sensie grupą uprzywilejowaną, ponieważ może zostać zwolniona całkowicie z podatku od darowizn (niezależnie od kwoty darowizny), pod warunkiem spełnienia określonych, ustawowych wymogów.
Te wymogi to:
- zgłoszenie nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego oraz
- w przypadku gdy przedmiotem darowizny są środki pieniężne, a ich wartość doliczona do wartości majątku nabytego dotychczas od tej samej osoby w roku, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, i w okresie 5 lat poprzedzających ten rok, przekracza kwotę 36 120 zł – udokumentowanie ich otrzymania dowodem przekazania na rachunek płatniczy nabywcy, na jego rachunek inny niż płatniczy, w banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub przekazem pocztowym.
Kiedy powstaje obowiązek podatkowy?
Obowiązek podatkowy przy nabyciu w drodze darowizny powstaje z chwilą złożenia przez darczyńcę oświadczenia w formie aktu notarialnego. Natomiast, jeśli umowa została zawarta bez zachowania przewidzianej formy – z chwilą spełnienia przyrzeczonego świadczenia. Gdy ze względu na przedmiot darowizny przepisy wymagają szczególnej formy dla oświadczeń obu stron, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą złożenia takich oświadczeń.
Stawki i zasady obliczania podatku od darowizny
Zgodnie z art. 15 ust. 1, podatek od darowizny oblicza się od nadwyżki podstawy opodatkowania ponad kwotę wolną od podatku. Należy zastosować do tego następującą skalę:
I grupa podatkowa:
- Kwota nadwyżki do 10 278 zł – podatek wynosi 3%.
- Kwota nadwyżki ponad 10 278 zł do 20 556 zł – 308 zł 30 gr i 5% nadwyżki ponad 10 278 zł
- Kwota nadwyżki ponad 20 556 zł– 822 zł 20 gr i 7% nadwyżki ponad 20 556 zł
II grupa podatkowa:
- Kwota nadwyżki do 10 278 zł – podatek wynosi 7%
- Kwota nadwyżki ponad 10 278 zł do 20 556 zł – 719 zł 50 gr i 9% od nadwyżki ponad 10 278 zł
- Kwota nadwyżki ponad 20 556 zł – 1644 zł 50 gr i 12% od nadwyżki ponad 20 556 zł
III grupa podatkowa:
- Kwota nadwyżki do 10 278 zł – podatek wynosi 12%
- Kwota nadwyżki ponad 10 278 zł do 20 556 zł – 1233 zł 40 gr i 16% od nadwyżki ponad 10 278 zł
- Kwota nadwyżki ponad 20 556 zł – 2877 zł 90 gr i 20% od nadwyżki ponad 20 556 zł
Obowiązek złożenia zeznania podatkowego
Przypominamy, że każdy podatnik podatku od darowizny ma obowiązek złożyć w terminie miesiąca od dnia powstania obowiązku podatkowego, właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego, zeznanie podatkowe. Do zeznania podatkowego powinien dołączyć również dokumenty mające wpływ na określenie podstawy opodatkowania.
